Cetik

Olih: Putu Déssy Savitri Déwi

Sumber Gagambaran: id.pinterest.com

Timpal leket tiangé, I Buda, gelemné sampun ten dadi tulung. Awakné berag, sasai ngutahang getih. Makudang-kudang dokter kadén sané sampun ngubadin, nanging ipun nénten mrasidayang seger. Diagnosisné magenepan. Wénten sané ngorahang diabetes akut, wénten sané ngorahang keni tumor, wénten sané ngorahang sakit ginjal, sakit jantung, sakit ati. Makejang ten wénten sané uning napi sujatinné penyakitné I Buda. Sasukatné ipun dadi pejabat, magenepan pesu penyakitné. Ngantos ka dura negara ngrereh ubad, nanging durung mrasidayang seger.
Né sanget padalemin tiang wantah mémén ipuné. Mara Mémén ipuné lega ngelah pianak pejabat mangkin sampun ngreres ngantiang mati. Kanti telah arta brananné anggona ngubadang masi ten nyidayang seger. Bapanné I Buda sampun makelo ngalain. Tiang inget mara dugasé niki Buda malali ka umah tiangé.
“Madé, icang lakar sasai luas joh. Runguang mémén icangé, nah, ” kénten I Buda kapining tiang.
“Nah, asal da engsap tekén timpal dogén lamun suba sugih,” tiang masaut asal.
“Béh, icang sing kal ngengsapin cai,” kéto pasautné sambilanga kedék.
“Eda masih ngengsap tekén Widhi.”
”Nah.”
I Buda sujatinné anak dueg, dharma lan ten taén ngelah daya corah. Nénten demen mapi-mapi. Napi ja sané kabaosang sakadi asapunika ring keneh ipuné. Nénten taén majanji-janji. Nénten taén mogbog. Mirib punika sané ngawinang ipun demenina teken anak-anaké ngantos ipun nyidayang dadi pamimpin yadiastun ipun anak sané nénten madué.
Tiang percaya I Buda boya ja sakit médis. Sampun makelo I Buda nganggo ubad resép dokter, nanging ten wénten perubahan. Sakitné, pedas sakit niskala! Janten wénten ané nyakitin. Nanging tiang ten bani nyambatang I Ana utawi I Anu sané ngranayang. Adanné manusa, don sénté don plindo; ada kéné ada kéto. Ten makejang patuh keneh ipuné. Liu masi anaké ten demen tekén I Buda pamekas saingan ipuné. Anaké ngorahang yan suba terjun ring politik mangdané dueg-dueg ngaba raga. Yadiastun tiang boya ja politisi, tiang masih nawang yan ring politik, sané mangkin timpal, buin mani bisa dadi saingan. Ané mangkin ngajumang, buin mani bisa misuh-misuh dadi musuh. Sapunika taler tungkalikannyané. Samian menghalalkan segala cara. Wantah kepentingan sané kautamayang mangda kapolihang napi sané kabuatang.
Sasukat I Buda sakit, liu anaké pada marebut lakar nyuang tongosné. Kéto kepir-kepiran ortinné sané piragi tiang di margané.
“Béh, mirib liu anaké ané ngamadakang apang I Buda énggal ngalain. Apang enggal maan nyuang “kursiné”, ngentosin tongosé ento,” kéto tiang mapineh-pineh.
“Mirib liu masih ada anak ané iri tur dengki kapining I Buda.”
Tiang nelokin I Buda di jumahné. Tingalin tiang I Karma, timpalné leket ané biasa ajaka gradag-grudug, mesuan uli di jelanan umahné. Mirib mara suud nelokin I Buda. Sasubanné tiang neked ditu, Mén Buda ngénggalang ngajakin tiang macelep ka kamar, ningalin I Buda. Awakné berag, lemet, paningalanné barak. Sayan wai sayan nyangetang dogén sakitné I Buda. Jani ia sing nyidayang bangun.
“Dé, nglaut I Buda kakéné. Kénkénang jani?” Mén Buda nakonin tiang.
“Béh, tiang ten nawang ampun, Mé,” tiang masaut makitak-kituk.
“Dé, mémé ba leleh gati kemu mai. Masih sing seger-seger pianak méméné totonan. Mirib né mula karman méméné,” kéto panyambat Mén Buda sambilanga sigsigan.
Tiang nginget-ngingetang, i pidan mémén tiangé taén ngorta, wénten jero mangku napi balian, tiang masih ten seken nawang, koné bisa ngubadin anak kena cetik. Nongos di bongkol gunungé, sasai masamadi nunas pica, nunas ica. Ajakin tiang Mén Buda mrika. Mabekel baas, daksina, tipat kélan, canang, lan bayuan tiang sareng Mén Buda nakonang ring baliané nika.
Matakén Mén Buda, “Jero, napi sané ngranayang pianak titiangé sakadi asapunika?”
Jero balian nrawang.
“Ne, ada ané sing demen.”
“Sira?”
“Anak. Di tongosné magaé. Kéné parisolahné.”
Baliané majalan nyrengseng. Mrika-mriki, sebengné gedé pesan. Ngingetang tiang ngajak…, ngajak…, sira nggih? Tiang engsap. Tiang ten bani nakonang adannyané tekén Jero Balian.
“Tebus atmané di Pura Dalem. Anggon banten anu, anu, anu. Énggalang né nebus apang énggal ia seger. Yan sing kéto pedas ia lakar ngalain.”
“Nggih Jero, matur suksma.”
Titiang sareng Mén Buda ngénggalang mapamit. Satekané saking umah baliané pramangkin Mén Buda kawantu olih kaluarganné répot ngaé banten. Tiang masih milu repot ngayahin.
“Madé, beliang kéné jebos.”
“Beliang kéto.”
“Tandingané kondén misi kéné-kéto.”
Jag magrebedan prajani di jumahné. Ada ané ngayahin I Buda, ada ané ngayahin tamiu ané madelokan, ada ané ngaé banten, magenepan.
Aget pesan ring rahinané mangkin bantené sampun pragat. Orahanga tekén Jero Baliané mangkin déwasa sané melah anggé nunas kasegeran. Makejang timpal-timpal di tongosné I Buda magaé ajakin tiang maturan ka pura dalem. Apang milu mabakti, nunasang ring Ida Betara mangdané I Buda énggal seger. Tiang nyangkol I Buda tuun uli kursi roda. Jero mangku ngantebang banten. Tiang ningalin makejang timpal-timpalné I Buda. Ten wénten sané ten teka mriki. Tlektekang tiang sakabesik.
“Ratu Betara…, sapa sira ja sané nyakitin I Buda mangda ketara mangkin,” tunas tiang ring manah. I pidan Buda sasai nulungin tiang yadiastun ia masi anak sing ngelah. Ajak tiang uli cenik, Buda mula anak polos. Nénten madaya I Buda lakar kakéné dadinné. Dugas ipun wau-wau ring politik, wénten masih keneh jejeh mémén ipuné.
“Buda, da ja milu-milu terjun ka politik. Anak politiké ento keras. Apa buin i raga tusing ngelah apa!” kéto mémén ipuné majarin.
Nanging I Buda kekeh jungkeh tur masaut, ”Mé, jani suba gantinné i raga ngwantu masyarakat kecil, kadung i raga ka gugu dadi wakil rakyat. Apang nyidayang nulungin anak lén. Apang nyidayang nglestariang gumi Baline.”
Jero Mangku sampun usan ngantebang banten. Sané wénten ring pura ajak makejang ngaturang bakti.
“Inggih asepin tangané. Om….”
Déréng suud pada mabakti saget wénten ané jerit-jerit, ”Kebus! Kebus!”
Makejang matolihan tur ngénggalang bangun. Tiang ané ngisiang I Buda ten nyidayang ningalin sira sané jerit-jerit. Anak-anaké pada biur.
“Aduh! Aduh!” buin ia jerit-jerit.
“Mé, ajak malu I Buda, tiang lakar ningalin sira ja nika.” Tiang majujuk lan nylebseb di selag-selagan anaké ané lénan makita ningalin.
“Mrikayang akidik, mrikayang akidik,” kéto abet tiangé sahasa ngamaluang.
Sasampunné di malu, tiang makasiab. Tiang ningalin awak ané gedé, barak biing, mabulu, ten cara manusa. Makejang ten masuara. Ngob. Mara makipekan tiang buin makasiab. Karma? 


No comments