Ujan Bulan Januari

Olih: IDK Raka Kusuma

Gagambaran Manik Sudra

Tresnané, ané suba liwat ngranaang tiang bengong nlektekang ujan bulan Januari warsané jani. Nlektekang sing makijepan. Tresnané ané suba liwat ngranaang tiang nyemak pajeng, ngebatang laut pesu ka diwangan. Teked diwangan majalan beneng kauh. Teked di tanggun rurugé badauh, majalan ngelodang. Teked di tanggun rurungé badelod nganginang buin dasa tindakan laut majalan beneng kelod.
Tresnané ané suba liwat ngranaang tiang majalan sing marasa ngrawatang: di rurungé ené majalan mapajengan ajak Putu Juliartini. Lima kenawané tekek ngisi lengen kébot tiangé. Bulan Januari dugasé ento. Telung tiban suba ngulat benang tresna dadi sulaman. Sulaman misi gambaran: tiang ajak Putu Juliartini mabesikan dadi somah di umahé ané sadarana di subané tiang ngelah pangupa jiwa tetep. Umah saderana setata kedas. Natahné misi plawa lan pala sari.
“Ujané bales pesan,” Putu Juliartini ngraos.
“Ujané bales ténénan,” tiang nyautin, “melah anggon tatuladan. Sinalih tunggil tatuladan idup bareng.”
“Sing ngerti tiang.”
“Ujané mabriok uli langité sing saling pamaluin. Ujané mabriok sibarengan.”
“Suba kéto?”
“Ento makrana keneh paturu ujané mabesikan.”
“O, kéto?”
“Patut. Jani beli matakon kapining Luh.”
“Nakonang apa?”
“Nyén patut nganggon tatuladan ujané ténénan.”
Putu Juliartini sing mesuang pasaut.  
Mirib makaplegan, wiréh tan maa tiang mesuang patakon kéto.
“Nyén nah? Putu Juliartini masaut, sakéwala masaut aji patakon.
“Putu sing nawang?”
“Yén nawang matakon ya tiang?”
“Iraga.”
“Iraga?”
“Patut. Beli ajak ragan Putuné.”
“Dadi kéto?”
“Ujané nyidaang mesikang keneh. Patutné, iraga nyidaang mesikang keneh, rikaenjekan nyalanang lan nyalanin tresna buka jani.”
Putu Juliartini mendep. Lima kenawané sayan tekek ngisi lengen kébot tiangé. Liang, bagia tiang kala ento. Baan linage, baan bagiané, ujané ané nepén pajengé rasaang tiang tan péndah gendingan. Gendingan ané gendingang anak luh miwah anak muani. Gendingan ané mamurda Tresna Bulan Januari. Kéné yén lingsané tulisang: tresna bulan Januari, tresna suci, ngranaang bayuné tegteg, ngranaang, ngranaang kenehé degdeg. Patut pikukuhin, patut pikukuhin. Pikukuhin aidupan, saenu awake misi angkihan. Tresna bulan Januari, ngrasaang marasa ngelah awak ning suci. Melahang apang sing ada maling, apang alih sing paling.
Wiréh ujané bales, rurungé ané pirig tiang ajak Putu Juliartini sepi jampi. Sing ada anak mentas. Sing ada sepéda motor liwat. Kala ento, rurungé, rasaang tiang buka karpét membat. Pangantén anyar ngajak kurenan majalan nyujur tongos mapésta.
Sarwi majalan, di keneh tiang ngamadakang apang ujané sayan malesang. Apang ujané tusing ending. Ané pinih madakang tiang, anginé sing baret ngampehang gulemé. Matan ainé sing ngentér ngranaang gulemé punah tur ngranaang ujané suud mabriok uli langité.
Ujané nu bales. Limané Putu Juliartini ané kenawan nu tekek ngisi liman tiangé ané kenébot. Teked di duur jembatan Tukad Janggané Putu Juliartini ngorahin tiang marérén. Tur ngajakin tiang majujuk di duur trotoaré marap kaja.
Blaburé suluk gati. Koosan munyinné ngasorang munyin ujané di duur pajengé. Kulekan yéhé nerjak sakancan ané mialangin. Warnan yéhé coklat puek, nyiriang ujané di dulu bales tan sipi.
“Manut tetampén bline, apa pikenoh gentuhé ténénan?”
Sing ngadén takonina kéto, tiang sing mresidaang prajani nyautin. Ada limang menit tiang mendep ngenehang pasaut ané lakar anggon nimbalin. Dugas suba marasa sida nimbalin pasaut pesuang tiang.
“Pikenohné pinaka bancana ané nepén sakancan ané ada di kauripané.”
“Nepén tresnan iragané masi?”
“Miribang té.”
“Sangkal pasaut beliné sing pasaut pasti?”
“Beli nyeh bancanané nepén tresnan iragané.”
Nadaksara ujané ending. Keneh tiangé lakar nelatarang ané makada tiang nyeh. Sakéwala buung. Ané ngranaang, Putu Juliartini ngajakin tiang ka warung Sekar Bali. Warung tongos tiangé pangawit kacunduk ajak Putu Juliartini. Warung ané ngranaang tresnané sayan kembang. Warung ané ngranaang tresnané sayan kembang. Warung ané dadi tongos kacunduk salanturnyané yéning pada dot katemu.
Abedik tiang sing ngadén, sambil madaar, Putu Juliartini ngorahang buin mani ka Yogyakarta. Ngorahang ngatehang reramané nelokin mindon bapané ané suba makelo jenek ditu. Dugasé ento, jelék-jelék keneh tiangé. Dugasé ento tiang ngrasaang tresnané tepén bancana. Sakéwala, rasané ento, sasidan-sidan engkebang tiang aji sebeng binger maimbuh paliat égar lan kenyem manis.
“Dadi tiang ngatehang reraman tiangé ka Yogyakarta?”
Patakoné Putu Juliartini ento ngranaang tiang maslengagan. Kala ento, abedik tiang sing ngadén patakon kéto tibakanga tekén déwék tiangé. Kala ento, di keneh tiangé makulekan raos, “Yén dadi idih, da Putu kema.” Sakéwala ané pesu:
“Yén Putu sing ngatehang, sing nyanan kasasar reraman Putuné ditu? Aa yén mindon reraman Putuné maan galah mapagin di bandara. Yén sing?”
“To suba ané nyehin tiang. Sakéwala …”
“Sakéwala kénkén?”
“Sing luung kenehé luas ka Yogyakarta.”
“Sing luung kénkén?”
“Sing sida tiang ngorahang tekén beli.”
“Putu sengsaya tekén tresnan beliné?”
“Sing.”
Sing buka ané suba-suba. Dugasé ento tiang sing bani nyesed apa ané ngranaang sing luung kenehné. Dugas ento, nadaksara nyeh makleteg di keneh tiangé. Nyeh Putu Juliartini gedeg. Tiang nawang, yén Putu Juliartini gedeg, yén sing nengkik pastika ngambros. Tiang nawang, yén Putu Juliartini nengkik utawi ngambros sing milihin tongos. Yén di warungé ené kakéto, leké sing sida nyambat.
Ané takonang tiang, tuah, “Buin mani kali apa Putu ka Yogyakarta?”
“Sanjan.”
“Nganggon apa kema?”
“Makapal terbangan.”
“Suba meli tikét?”
“Bapan tiangé ngorahang suba belianga dibi semengné.”
“Suba ngorahang tekén kepala perusahaan tongos Putuné magaé?”
“Tengainé dibi dugasé tiang ngorahang, kepala perusahaané ngaku suba anwang. Bapan tiangé ané ngorahin.”
“Makénkén kepala perusahaané tongos Putuné magaé ajak bapan Putuné?”
“Matimpal leket.”
Keneh tiangé sayan sing luung. Sakéwala sasidan-sidan tiang nales. Sasidan-sidan masi tiang ngutsahayang apang sebengé sing kecud.
Dugasé nampi surat uli Yogyakarta. dugasé nawang ané ngirim surat Putu Juliartini. Bagia pesan atiné. Tiang mastikaang, isin suratné, Putu Juliartini dot kacunduk. Sakéwala ané pastikaang ting pelih. Isin suraté ngrorahang Putu Juliartini kajangkepang ajak pianak mindon bapané. Isin suraté ngorahang masi, Putu Juliartini sing nyidaang mamindah. Ané ngranaang, di Yogyakarta Putu Juliartini mara nawang kuluwarga bapané ngelah utang budi. Lénan tekén ento, Putu Juliartini mara nawang kumpinné ngelah semaya ajak pekak misan bapané, lakar nyangkepang yén ngelah kumpi luh lan muani. Ada buin ané makada Putu Juliartini sing bani mamindah; bapané sakit jantung koroner. 
Sakéwala mara atiban kajangkepang, Putu Juliartini ngirim surat buin. Di suraté ento, Putu Juliartini ngorahang kurenané ané dadi manajer hotel mati suud nginem kopi. Ané nyetik sekretarisné, ané dadi ameng-amengné.
Kapin ujan sayan bales, tiang nu majalan. Anginé baret, sing runguang tiang. Tatit ngudatdit di langité maimbuh kerug gadablér sing runguang tiang masi. Tiang majalan, majalan lan majalan.
Napkala batis tiangé ngenjek rurung panepi kauh jembatan Tukad Jangané tepukin tiang anak majujuk marep kaja di duur trotoaré. Belus lépég ujanan. Uli baju ané anggona, kena baan nyirinin, ento Putu Juliartini. Nurdar nadaksara tangkah tiangé. Sing marasa, gancang tiang matindakan nyujur tongosné majujuk. (*)


IDK Raka Kusuma
embas ring Getakan, Klungkung, 21 Novémber 1957. Dané nyurat makudang-kudang puisi mabasa Bali, satua bawak, esai basa Bali, miwah novélét mabasa Bali. Lianan ring punika, dané taler nyurat puisi, cerpén, lan ésai mabasa Indonésia. Kakawian-kakawian danéné sané mabasa Bali kawedar ring Bali Orti (Bali Post), Médiaswari (Pos Bali), Bali Aga, Jurnal Kawi, miwah Canang Sari. Lan kakawian dané sané mabasa Indonésia kawedar ring Bali Post, Nusa Tenggara, Karya Bakti, Warta Bali, Nafiri, Warta Hindu Dharma, Minggu Pagi, Kedaulatan Rakyat, Mimbar Indonésia, Suara Nusa, Pikiran Rakyat, Suara Karya, Sinar Harapan, Berita Buana, Républika, Singgalang, Analisa, Cak, Kolong, miwah Romansa.Ring warsa 2002 dané ngamolihang Sastra Rancagé antuk baktin ipun ring pangembangan sastra Bali malarapan antuk Majalah Buratwangi lan taler 2011 antuk kakawiannyané sane mamurda “Sang Lelana”. Ngamolihang Penghargaan Widya Pataka saking Gubernur Bali warsa 2012 antuk cakepané sané mamurda “Bégal”. Sareng pangawi saking Karangasem dané ngwangun sanggar sané mawasta Sanggar Buratwangi, lan dané taler dados silih sinunggil pangremba ring sanggaré punika.

No comments