Caleg

Olih: I Putu Supartika
Sumber Gagambaran: tobakartun.wordpress.com

Wayan Dana prajani sibuk ngalih dukungan. Kemu mai ipun ngobral janji. Kangin kauh ngaba gambar déwékne padidi. Cara anak promosi barang, ipun macelup ka umah-umah warga Désa Embungé. Rata uli bongkol ngantos ka muncuk désané. Yén dadi orahang sénsus penduduk, sinah ento sénsus ané laksanaanga tekén Wayan Dana jani. Ipun nyénsus wargané makejang, sakéwala boya ja ngalih data kapendudukan, nanging ngalih dukungan apang nyidaang menang dikayang pemilihan législatif-é.
“Buin pidan, di kayang pamilihan législatif ingetang coblos nomor dua uli partai X, eda kanti engsap,” kéto ipun mamunyi tekén wargané ané dengokina sambilanga ngenjuang gambar ipuné ané mabaju batik, maudeng batik misi makenyem bedik, tur nyeluk kantong ngenjuhin wargané ento pipis séket tali rupiah. Wargané makenyir, lima tengawane enjuhanga tur pipis miwah gambaré ento tampina sambilangan mamunyi,”Suksma Pak, pasti lakar coblos tiang sané nomor dua uli partai X”.
Ningeh munyin wargané buka kakéto, Wayan Dana makenyir girang. Gigine ngajengit, kantos isitne ané barak ngenah. “Ingetang eda engsapanga, yening tiang mapilih kayang pemiluné, pura-pura ané ada di sajebag désané dini lakar benain tiang, wargané ané tuara lakar usulang tiang wantuan, sekaa subaké lakar baang tiang traktor apang tusing tuyuh kenyel numbeg wiadin nengala miwah pipis apang sayan maju sekaa subaké, eda pesan sengsaya tekén janjin tiangé,” wargané manggutan ningeh munyine Wayan Dana.
Sasukat nyalonang awak dadi caleg, Wayan Dana nyansan ngerajinang. Rajin malali ka umah-umah warga désané. Sabilang ada ayahan di pura dadia, pura puseh, wiadin pura lianan ipun pastika ngayah. Kéto masih yén ada acara gotong royong menahin jalan désa, wiadin menahin jalan yéh subaké ané sampetan, ipun masih teka yadiastun ipun tusing milu dadi anggota subak.
Ipidan dugas ondén nyalonang awak dadi caleg, Wayan Dana kapah ngenah majalawatan. Apa buin nyak gotong royong menahin jalan utawi ngayah ka pura? Nyama tugelane ngelah gaé tusing taén dengokina. Jeg pragat ngandelang kurenan miwah mémé bapane. Nanging jani, jeg malénan. Sabilang dingehina anak makrisikan lakar ngelah gaé pasti langsung dengokina. Diapin tusing ada undanga.
“Tumben rajin madengokan Yan? Apa ulian dadi caleg Wayan rajin madengokan?” kéto méméne matakon.
“Tusing ja kéto mé. Né mula swadarma dadi manusa patut saling tulungin,” kakéto pasautne Wayan Dana tekén méméne sambilanga ngengkebang rasa lekne.
Madengokan lan ngayah utawi marengin gotong royong boya ja tetujon utamane Wayan Dana sujatine, nanging ipun cuma ngalih dukungan apang nyidayang menék dadi anggota déwan. Yadiastun masambilan ngayah di pura, ipun tetep masih ngalih dukungan. Ipun nesek-nesekin pengayahé, sambilanga kisi-kisi di sampingne. Kéto koné carane ngarayu anak dijamané jani. Lamun tusing dingeha dadi masih koné rayu uli pipis. Politik orahanga tusing ngelah mata. Nyén kuatan ento ngaraja. Nyén bani lebian ento lakar makatang. Ané tusing bani kanggoang suba ngelekang poos dogén.
Di pura ipun masih madana punia. Satondén madana punia, buku dana puniané kebit-kebitina. Koné ngalihin anak ané madana punia paling gedéna. Yén suba tepukina kuda anaké paling gedéna madana punia, mara ipun ngasisiang dompét uli kantong baju safari putihne. Lantas ipun madana punia lebihan, apang dikalané masambat di lost spéaker-é adan ipuné masambat paling liuna madana punia. Apang guminé kasub tekéning padéwékane. Apang anaké ané ngempon purané nawang ipun dermawan.
Buina di Désa Embung, jani suba berédar desas-desus ané keberang angin. Liu warga désané nutur di warung tuaké, warung kopiné, miwah di peken désané, Wayan Dana sedeng ngarayu pangedé ané ada di désané ento. Uli kepala désa, kelihan désa, lan kelihan banjar desekina tekén Wayan Dana. Kabaré ento suba nyansan endah di désané ento. Sawiréh liu ané nepukin Wayan Dana kemu ka umah kepala désané sabilang sanja.
Yén alih kasujatiane, mula saja Wayan Dana jani maakin pangedé ané ada di désané ento. Tetujone apang pangedé désané nulungin ngalihang ipun dukungan. Apang ritatkala ada paruman désa, utawi sangkep di banjar kaalihang dukungan. Liu janji ané orahanga apang nyidaang ngarayu kepala désané. Tusing ja janji dogén ané orahanga, ipun masih ngarayu pangedéné baan pipis. Krana jani pipisé koné ané kuasa. Sing ada ané ngalahan pipis. Munyi dadi bayah aji pipis, dukungan masih dadi bayah aji pipis. Apang aluh, nanging maan tegakan ané luung tur lemuh.
Tusing kaitung kudang pipis kadén ané suba pesuanga anggona ngalih dukungan. Emas gelah reramane makejang adepa. Kéto masih sértifikat tanahne masih magadé di bank. Ipun masih nyilih pipis di bank.
“Kanti telah duduk cai pagaén mémé lan bapané anggon cai ngalih dukungan,” méméne ngarimik di samping kopingne Wayan Dana
“Nah, tusing kenapa mé, yén buin mani nyidaang dadi anggota déwan, lebihan tekén ento lakar uliang mé.”
“Lamun nyak selamet menang dikayang pemiluné, men kalah kerkénkénang?”
“Tusing mé, pasti menang. Sawiréh pangedé di désané dini suba kagisi. Aluh meréntah. Pasti makejang anaké di désané dini lakar mamilih Wayan Dana mé, hahahaha...”
Jani sabilang wai Wayan Dana nyansan sibuk. Cara pegawé gédé dogen. Kemu mai ngaba map. Setata sibuk ngaba gambar déwékne. Dini ditu ipun masang spanduk lan baliho. Di sisin jalané liu magantung baliho déwékne. Kanti ngaé tim suksés apang aluh ngalih dukungan. Tim suksésne masih mabayah. Sabilang masang baliho, tim suksésne kakumpulang. Yén suba suud masang baliho, tim suksésne makejang ajaka makan-makan. Koné apang sayan becus pagaén tim suksésne. Yén suba maan pipis, jani maimbuh maan makan. Jeg lega asane dadi tim suksésne Wayan Dana, idupé terjamin.
Tusing ja di Désa Embung dogén ia ngalih dukungan, nanging kayang ka désa sandingane. Ditu masih ipun ngelah tim suksés. Sabilang wai kudang pipis, kudang gambar kadén kirima ka désa sandingane. Ento koné stratégi apang menang. Ia masih milu tuun ka umah-umah wargané mromosiang déwékne, yadiastun di désa lénan. Kenehne pang paak, lan aluh ngalih dukungan.
Yadiastun ipidan dugas ondén nyaleg, Wayan Dana kapah ngenahang bulu, nanging sasukat jani dadi caleg, ipun sesai ngenah. Dini ditu pasti ada Wayan Dana. Biasane tusing taén makaukan yéning ada anak ngaliwat di samping umahne, nanging jani lén. Sabilang anak ngaliwat di samping umahne kaukina orahina singgah. Lamun tusing nyak singgah, Wayan Dana ané ngalih ka pamesu umahne. Ditu ajaka nutur abedik. Yén suba nyak ajaka nutur, jeg pesu suba séket tali rupiahne Wayan Dana.
“Né ada rejeki abedik, kanggoang!”
“Rejeki apa?”
“Nah jeg aba dogén, eda sangetanga. Sakéwala ingetang dikayang pemilihan législatif-é, pilih nomor dua uli partai X”
Wargané ané tusing nawang apa nyak nampi pipisé ento. Sakéwala ada masih ané tusing nyak nampi. Gedeg basangne Wayan Dana yén nepuk anak buka kéto.
Nyasan wai, nyasan liu ipun ngelah stratégi apang nyidaang menék. Ipun ngalih anak ané demen matuakan di sisin jalané. Ditu ipun milu matuakan sambilanga mromosiang déwékne. Ipun masih ngundang anaké ané demen matuakan di sisin margané mulihne. Di jumahne ipun pésta bareng-bareng. Nampah céléng, manggang bé, ngalawar, ngaé saté, komoh, timbungan, matimpal tuak arak lan bir. Makejang biaya péstané ento Nyoman Dana ané nanggung. Kuda ja nelahang pipis ipun ané lakar mesuin padidiana.
Suba melid kurenane nyambatin, nanging tusing dadi orahina tekén kurenane. Pragat mamengkung.
“Bli da ja kanti kakéto carane ngalih dukungan. Jelék tingalina tekén pisagané. Kija lakar aba muan bliné? Masak kéné tingkah anaké ané lakar dadi anggota déwan. Sinah suba anaké tusing lakar percaya ngajak bli.”
“Ah! Eda ngurus bli Luh, jaman jani mula kakéto carane apang anaké liu ané mamilih bli. Makejang anaké suba nawang, yén tusing kétoang sing lakar ada ané nyak mamilih. Suba liu mabukti Luh. Ento tingalin Bli Wiratma, ipidan ia nyaleg sakéwala tusing nganggon pipis, pragat ja tusing maan apa.”
“Pelih carane yén kakéto bli. Yén jani bli nyaleg tusing penting pipisne, nanging kaduwegan lan kabisaan ané pinih utama. Kéto masih jemet nulungin pisaga, anak mula ento ané perluanga tekén rakyaté jani. Boya ja pipis dogén ané perluanga. Rugi dadine rakyaté yén mamilih ulian maan pipis. Keduriane jelék panadiane. Yén mapilih ulian nganggon pipis sinah yén suba menék lakar engsap tekén janji-janji ipidan dugas nu kampanye. Ané ada di kenehne tuah kénkén carane ngentinin pipisé ané anggon kampanye ipidan. Patuh masih cara bli, jani bli nganggon pipis ngalih dukungan, yén kayang pemiluné bli nyidaang menék, sinah bli lakar ngutamaang ngalih pipis. Ento suba ané ngranayang liu ada korupsi jani.”
“Aduh Luh! Jaman jani enu masih ngitungang kéto. Jani wargané makejang perlu pipis. Sing ngitung duweg lan belog, ané penting ada pipis jeg pragat suba.”
“Suajtine suba siap bli lakar ngemban tugas yén dipradéné mapilih?”
“Siap sing siap né penting menék, eda buin urusanga,” Wayan Dana magedi ngalahin kurenane ané maang pitutur melah.
Kakéto munyin kurenane nuturin jeg tusing taén runguanga. Ané ada di kenehne jani, kénkén carane apang menék. Yadiastun ipun tusing nawang apa ané lakar gaéna disubané mapilih.
Tusing suud-suud ipun promosi. Ngaminggu di jumahné jani ada pésta. Salegenti warga désané undanga. Kayang pangedé ané ada di désane masih undanga. Sing tanggung-tanggung ipun masih ngundang warga uli désa sandingane ka jumahne. Méh suba ada ratusan juta pipisne telah anggona ngalih dukungan lan mapésta. Yadiastun suba liu nelahang pipis nanging ipun tusing rungu. Ipun masih ngelah rencana, di paak-paakan pemiluné lakar pésta di balé désané. Makejang warga désané lakar undanga. Ditu masih ipun lakar ngidih dukungan. Balé désané masih suba séwana uli jani. Mirib kuda lakar telah pipisné Wayan Dana dikayangé ento?
Ningeh kesiar-kesiur orta kakéto di margané, bapane Wayan Dana gedeg tekén pianakne. Semengan mara bangun, satondéné Wayan Dana magedi, bapane suba ngajak ipun padaduanan negak di ampik umahne.
“Yan, mai dini malu nyatua ajak bapa. Né bapa suba ngaénang Wayan kopi, jalan daar kopiné dini sambilang nyatua abedik.”
“Nyatua apa pa? Yén sing penting tusing perlu satuaang. Yang nu sibuk pa, nyanan kurenan yangé dogén orain.”
“Penting né Yan!”
Krana bapane ngorahang penting, terpaksa Wayan Dana nyak nutur ajak bapane.
“Yan melahang ngitungin malu, kudang pipis suba telahang Wayan anggon ngalih dukungan?”
“Adi bapa matakon kéto? Sing demen bapa ningalin panaké dadi pangedé?”
“Tusing ja kéto keneh bapané. Bapa demen ngelah pianak dadi pangedé, sakéwala ento pelih carane. Yén terus-terusan Wayan kakéné, neked di pemiluné sinah telah hasil pagaén Wayané, pagaén kurenan Wayané, miwah tetamian leluhuré anggon ngalih dukungan.”
“Pa, sing perlu bapa milu ngitungang déwék yangé. Yang suba gedé, suba makurenan, suba ngelah pianak, tusing ja anak cerik ané perlu sopin. Buin pidan yén suba menang di pemiluné, makejang lakar uliang. Tetamian leluhuré, pagaén mémé lan bapané, lakar uliang. Bila perlu lakar uliang lebihan tekén ané silih anggon jani.”
“Wayan suba pasti lakar ménang? Kondén Yan! Wargané jani suba pada duweg milih ané melah. Yén nyak Wayan menang, dikalahé lakar kénkénang? Dija lakar....”
Ondén suud bapane mamunyi, jeg masaut Wayan Dana banggras tekén bapane.
“Bapa mamunyi kakéto, artine bapa suba ngamadakang pianak bapané padidi apang tusing menang di kayang pemiluné, nawang kakéné yang tusing nyak nutur ajak bapa!” laut ipun magedi ngalain bapane. Bapane ané ningeh munyin pianakne buka kéto tuah nyidaang mamunyi di kenehipuné sambilanga naanang jengah kalawan pianakne padidi.
“Duh Hyang Widhi, ampurayang parilaksanan pianak titiangé. Dumogi ipun sida sadar ring déwéknyané padidi, lan ipun uning napi sané kalaksanayang mangkin, punika nénten patut.”

Singaraja, 23-25 Fébruari 2014


No comments